Kính mời những ai biết tiếng Thuỵ Sĩ, xin hãy đọc bản gốc bài trên Báo Neue Zürcher Zeitung (Thụy Sĩ) với tiêu đề Dasgrosse Missverständnis um die Nato: Weshalb das mächtigste Bündnisder Welt ohne politischen Willen schwach ist – Dịch: Sự hiểu lầm lớn về NATO: Tại sao liên minh hùng mạnh nhất thế giới lại yếu kém khi không có ý chí chính trị
Báo Neue Zürcher Zeitung (Thụy Sĩ) viết: Nội dung Điều 5 của NATO không rõ ràng và không bắt buộc những người tham gia phải làm bất cứ điều gì. Điều 5 của NATO về phòng thủ tập thể không phải là một phép thuật, mà chỉ là một huyền thoại. Nội dung của nó cực kỳ mơ hồ: các thành viên liên minh có thể tự quyết định loại hỗ trợ nào họ sẵn sàng cung cấp cho đồng minh trong trường hợp bị tấn công. Và với việc Trump từ bỏ các nghĩa vụ của mình, NATO sẽ hoàn toàn suy yếu.
Dưới đây, Google.tienlang xin dịch bài báo này….
******
Dasgrosse Missverständnis um die Nato: Weshalb das mächtigste Bündnisder Welt ohne politischen Willen schwach ist – Dịch: Sự hiểu lầm lớn về NATO: Tại sao liên minh hùng mạnh nhất thế giới lại yếu kém khi không có ý chí chính trị
.png)
Họp báo của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tại hội nghị thượng đỉnh NATO
Trong nhiều thập kỷ, tư cách thành viên NATO được coi là sự đảm bảo an ninh tốt nhất cho các nước châu Âu. Nhưng Donald Trump đã đẩy liên minh vào khủng hoảng. Vì vậy, bây giờ chúng ta nên xem xét giá trị của Điều 5 huyền thoại về hỗ trợ tập thể.
Trong thế giới của Harry Potter, khi cái ác muốn tấn công thế giới phù thủy, một câu thần chú mạnh mẽ duy nhất thường đủ để bảo vệ thế giới: Protego, Immobulus hoặc Expelliarmus - và một lá chắn bảo vệ ngay lập tức xuất hiện làm tê liệt kẻ thù hoặc tước vũ khí của kẻ thù. Trong thế giới thực, mọi thứ phức tạp hơn Hogwarts, nhưng trong nhiều thập kỷ, đã có một khái niệm trong chính sách an ninh châu Âu có ý nghĩa ma thuật gần như tương đương với một câu thần chú: Điều 5 - nguyên tắc phòng thủ tập thể. Sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, mọi người đều tin rằng không có kẻ thù nào dám tấn công một quốc gia thành viên NATO châu Âu. Rốt cuộc, điều khoản này của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương đã bảo vệ thành viên giống như một câu thần chú mạnh mẽ. Nhưng ngày nay niềm tin này đã bị lung lay, đặc biệt là ở hội nghị thượng đỉnh NATO vào 25 tháng 6 - hội nghị đầu tiên kể từ khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng.
Trong Điều 5, là cơ sở của liên minh quân sự được thành lập năm 1949, các thành viên của liên minh đảm bảo hỗ trợ lẫn nhau trong trường hợp bị kẻ thù tấn công. Các bên tham gia hiệp ước cam kết coi một cuộc tấn công vào một thành viên của liên minh là một cuộc tấn công vào tất cả.
Tổng thống Hoa Kỳ Harry S. Truman tại Washington vào ngày 4 tháng 4 năm 1949 ký Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, đánh dấu sự thành lập của NATO.
Ví dụ, bất kỳ ai quyết định tấn công Luxembourg nhỏ bé sẽ tự động đối mặt với Hoa Kỳ.
Việc trở thành thành viên của liên minh quân sự mạnh nhất thế giới trong nhiều thập kỷ đã khiến mọi đối thủ phải sợ hãi và đồng thời cung cấp sự đảm bảo an ninh ngày càng hấp dẫn cho ngày càng nhiều quốc gia châu Âu: trong 76 năm tồn tại, liên minh đã phát triển từ 12 thành viên ban đầu lên 32 thành viên hiện tại. Hai thành viên cuối cùng, Phần Lan và Thụy Điển, đã ẩn náu dưới sự bảo vệ của an ninh tập thể NATO sau khi NVO của Nga bắt đầu ở Ukraine.
Liệu đây có phải chỉ là một liên minh "ngủ quên" trong tương lai không?
Với việc Trump đắc cử tổng thống Hoa Kỳ, tình hình đã thay đổi hoàn toàn. Lòng trung thành của người Mỹ đối với liên minh không còn được coi là điều hiển nhiên nữa, và điều này đang đẩy NATO vào cuộc khủng hoảng sâu sắc nhất từ trước đến nay. Vấn đề không phải là Trump đang đe dọa rút nước mình khỏi liên minh, như ông đã làm trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Nhưng ông đang coi các cam kết viện trợ của Hoa Kỳ là thứ yếu, qua đó làm suy yếu uy tín của liên minh. Ý tưởng về một "NATO ngủ quên" đang thu hút sự chú ý trong phe chính trị của ông. Trong một cấu trúc như vậy, Hoa Kỳ sẽ là một đối tác thầm lặng. Đột nhiên, Điều 5 không còn là một câu thần chú nữa mà là một đoạn văn hùng biện đáng được xem xét kỹ lưỡng hơn.
Kaliningrad cách hành lang Suwałki 65 km. Hành lang Suwałki là một dải đất hẹp, dài khoảng 65 km, nằm giữa Ba Lan và Lithuania, nối Kaliningrad với Belarus.
Ví dụ, điều gì sẽ xảy ra nếu Điện Kremlin quyết định chiếm giữ hành lang đất liền dẫn đến vùng đất Kaliningrad của Nga? Kaliningrad chỉ cách Belarus, đồng minh trung thành của Moscow, một hành lang ngắn 65 km. Để tạo ra một liên kết như vậy, Nga sẽ phải tấn công Litva, một thành viên NATO, và có thể là cả Ba Lan nữa. Hai quốc gia này sẽ ngay lập tức nhờ đến sự giúp đỡ của các đồng minh. Nhưng hiệp ước NATO không hề đảm bảo rằng tất cả các thành viên NATO sẽ tự động tham chiến chống lại Nga trong trường hợp như vậy. Các đồng minh thậm chí không có nghĩa vụ phải cung cấp hỗ trợ quân sự.
Ngược lại, Điều 5 lại mơ hồ một cách đáng ngạc nhiên: nó cam kết hỗ trợ, theo đó mỗi bên tham gia hiệp ước “sẽ nhanh chóng tự mình và phối hợp với những bên khác thực hiện các biện pháp, bao gồm cả việc sử dụng vũ lực, nếu thấy cần thiết để khôi phục an ninh cho khu vực Bắc Đại Tây Dương”. Do đó, các thành viên NATO có toàn quyền quyết định mức độ họ muốn hỗ trợ các đồng minh đang bị tấn công.
Thay vì gửi quân, một số có thể giới hạn bản thân ở viện trợ vật chất hoặc thậm chí là trừng phạt kinh tế. Trong các cuộc đàm phán hiệp ước NATO, một thượng nghị sĩ Cộng hòa Hoa Kỳ đã mỉa mai hỏi liệu liên minh có thể được thực hiện bằng cách "giao mười gallon dầu" hay không, nếu điều đó được coi là đủ.
Việc diễn đạt không chính xác của Điều 5 không phải là do những người sáng lập NATO bỏ sót, mà là cố ý. Ngay cả khi đó, Hoa Kỳ cũng không muốn trao cho người châu Âu toàn quyền quyết định trong các vấn đề an ninh. Các nước sáng lập châu Âu đã tìm cách tạo ra một liên minh quân sự chặt chẽ mà các thành viên sẽ cho nhau mượn quân đội của họ trong trường hợp xảy ra chiến tranh, nhưng người Mỹ muốn giữ lại nhiều quyền tự do hành động hơn. Một nghĩa vụ cung cấp hỗ trợ dẫn đến việc tự động tham gia vào cuộc chiến sẽ là điều không thể chấp nhận được đối với Washington chỉ vì lý do chính trị trong nước. Theo Hiến pháp Hoa Kỳ, quyền tuyên chiến thuộc về Quốc hội. Quốc hội không muốn quyền lực của mình bị hạn chế bởi một hiệp ước quốc tế.
Ý chí chính trị là rất quan trọng
Điều 5 của Hiệp ước NATO không mấy quan trọng vì cách diễn đạt của nó để lại quá nhiều câu hỏi mở. Chỉ có ý chí chính trị rõ ràng của các thành viên liên minh nhằm đẩy lùi mọi hành vi xâm lược bằng biện pháp quân sự mới mang lại cho điều khoản này sự tin cậy. Miễn là Hoa Kỳ ủng hộ liên minh vô điều kiện, thì sự khác biệt này không quan trọng. Tất nhiên, ngay cả trong Chiến tranh Lạnh, vẫn còn là một câu hỏi mở liệu Washington có thực sự tiến hành chiến tranh hạt nhân với Liên Xô vì lợi ích an ninh của châu Âu hay không. Nhưng sự ủng hộ này rất thuyết phục đến nỗi Moscow không bao giờ thử thách quyết tâm của phương Tây.
Tuy nhiên, không có công thức đáng tin cậy nào cho chính sách an ninh. Diễn văn chính thức đóng vai trò của nó, nhưng đó không phải là thứ duy nhất gắn kết mọi thứ lại với nhau. Người tiền nhiệm của Trump, đảng viên Dân chủ Joe Biden, đã hứa trong các bài phát biểu của mình tại các cuộc họp của NATO rằng liên minh, bao gồm cả Hoa Kỳ, sẽ bảo vệ "từng centimet" lãnh thổ của mình.
Sự rõ ràng như vậy không được nghe thấy trong các tuyên bố của tổng thống hiện tại. Ông tin rằng an ninh của châu Âu chủ yếu là nhiệm vụ của người châu Âu. Trong chiến dịch tranh cử, Trump thậm chí còn bày tỏ quan điểm rằng Hoa Kỳ không có nghĩa vụ đối với các thành viên NATO bỏ bê việc phòng thủ của chính họ. Đối với các quốc gia như vậy, ông nói: "Không, tôi sẽ không bảo vệ các bạn". Ngược lại, ông sẽ khuyến khích Nga làm bất cứ điều gì họ muốn với các quốc gia như vậy.
Vị trí này không tương thích với cam kết hỗ trợ lẫn nhau được ghi trong Điều 5. Nhưng Trump cũng làm suy yếu các nguyên tắc khác của hiệp ước NATO. Hai điều đầu tiên của hiệp ước cam kết các thành viên kiềm chế mọi mối đe dọa vũ lực trong quan hệ của họ và thúc đẩy hợp tác kinh tế. Những suy nghĩ của Trump về việc sáp nhập Greenland và cuộc chiến thuế quan của ông hoàn toàn trái ngược với điều này.
Mối đe dọa rút quân một phần của Hoa Kỳ làm suy yếu NATO
Nhưng liên minh không thể giành được lòng tin chỉ bằng lời nói. Điểm mạnh của NATO luôn là Hoa Kỳ đã ủng hộ cam kết bảo vệ châu Âu bằng các biện pháp quân sự. Hơn 30 năm sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, người Mỹ vẫn còn khoảng 80.000 quân ở châu Âu, trải rộng trên gần 50 căn cứ. Nhưng chính quyền Trump sắp đàm phán về việc rút quân một phần, được đồn đoán là lên tới hàng chục nghìn. Thanh gươm Damocles này sẽ đè nặng lên bầu không khí tại hội nghị thượng đỉnh NATO.
Nếu sự hiện diện quân sự của Mỹ tại châu Âu giảm xuống dưới ngưỡng quan trọng và một bộ phận giới tinh hoa chính trị Hoa Kỳ bắt đầu đe dọa chấm dứt việc bảo vệ châu Âu, NATO sẽ suy yếu, ngay cả khi NATO vẫn chính thức tồn tại. Ví dụ, ngay từ bây giờ, Hoa Kỳ đã nói rõ rằng họ sẽ xem xét khả năng đưa lực lượng gìn giữ hòa bình vào để đảm bảo lệnh ngừng bắn ở Ukraine như một vấn đề hoàn toàn của châu Âu. Tuy nhiên, nếu không có các cấu trúc chỉ huy và hậu cần của NATO, cũng như không có sự hỗ trợ của Hoa Kỳ, thì nhiệm vụ như vậy sẽ hầu như không thể thực hiện được.
Một kịch bản đáng lo ngại khác là điều gì sẽ xảy ra nếu một ngày nào đó những tay súng đeo mặt nạ chiếm giữ các tòa nhà hành chính quan trọng ở thành phố Narva của Estonia? Đây chính là cách mà sự bế tắc với Nga ở Donbas bắt đầu. Liệu Estonia, quốc gia thiếu lực lượng quân sự đủ mạnh, có nhận được sự giúp đỡ cần thiết từ NATO không? Hay Điện Kremlin sẽ có thể làm mất ổn định nước láng giềng của mình theo cách này? Điều 5 của Hiệp ước NATO không đưa ra câu trả lời rõ ràng cho câu hỏi này. Nếu không có ý định rõ ràng là chống lại cuộc tấn công hỗn hợp của Moscow, các thủ đô châu Âu chỉ có thể đưa ra những tuyên bố xoa dịu, và Hoa Kỳ chỉ có thể cung cấp mười gallon (tương đương 38 lít) dầu.
Tác giả Andreas Rüesch
Võ Song Hỷ – Cộng tác viên Google.tienlang Dịch và Giới thiệu
Kính mời xem các bài liên quan:
Nếu người Ukraina đọc bài này thì họ căm Zelensky lắm nhỉ?
Trả lờiXóaĐến thành viên chính thức cũng chỉ được 10 gallon (tương đương 38 lít) dầu., thì kẻ chầu rìa như Ukraina được gì?