Tục xông đất đầu năm

Quan niệm dân gian cho rằng, ai vào nhà sau lễ Giao thừa sẽ là người Xông đất cho gia chủ. Mọi điềm lành, hay, dở, may mắn, xui xẻo... cả năm cũng đều do người xông đất.

Con cái chúc Tết, bố mẹ mừng tuổi (lì xì). Ảnh minh họa.

Theo nhóm tác giả PGS Lê Trung Vũ, Lê Huỳnh Lý, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Dương, Lưu Kiếm Thanh, Hồ Tường trong Nghi lễ vòng đời người: Người ra khỏi nhà trở về đầu tiên hay người đến thăm đầu tiên sau giao thừa là người xông nhà. Người ta tin rằng người xông nhà có vía tốt sẽ đem lại tài lộc. Do đó nên thường xem tuổi để chọn người trong nhà xông đất, xông nhà, hoặc nhờ ai đó trong họ hàng bạn hữu có vía tốt lành trong năm đó tới xông nhà hộ. Trước đây còn có tục người xông nhà tới đốt pháo và sau đó là chúc tụng gia chủ.

 

Cháu chúc Tết ông, bà. Ảnh minh họa

Tục xông nhà, xông đất này là một trong những điều kiêng ngày Tết nhằm tránh giông, nghĩa là tránh những điều không may mắn, xui xẻo có thể xảy ra trong năm mới. Do vậy trước khi chúc Tết nhà khác vào đầu năm mới bản thân cũng phải xem gia chủ có kiêng kỵ gì không và tế nhị hơn cả là chọn thời gian thích hợp. Khi nhà đang có tang thì tốt nhất không nên tới chúc Tết ai cả". 

 

 

Gia chủ thường mời người cao tuổi đến xông đất để cầu mong mạnh khỏe, trường thọ. Ảnh minh họa

Thời xưa chỉ có 2 cách chọn người tốt vía xông đất ngày đầu năm. Kẻ làm quan, người có học chọn người xông đất có tuổi hợp tuổi với chủ nhà. Người xông đất phải là đàn ông trụ cột trong gia đình. Đối với người dân lao động thì đơn giản hơn nhiều: Người được chọn xông đất phải khỏe mạnh, tốt tính, gia cảnh khấm khá, hòa thuận.

Người xông nhà chúc Tết thường lưu lại nhà gia chủ trong khoảng 10-15 phút. Tùy nhà tùy người mà có lời chúc riêng. Nếu nhà có cha mẹ già thì chúc “Bách niên giai lão”, “tăng phúc tăng thọ”; nếu là người buôn bán thì mong “buôn may bán đắt”, “làm ăn phát đạt”, “làm ăn phát tài bằng năm bằng mười năm ngoái”; nếu gặp người làm việc Nhà nước thì chúc “thăng quan tiến chức” hoặc “lên chức lên lương”; gặp trẻ em thì mừng các bé “hay ăn chóng lớn”, “học hành đỗ đạt”. Lời chúc tụng này thường kèm theo bao đỏ để mừng tuổi và lì xì cho trẻ em, bạn bè, đồng nghiệp.

Gia chủ chọn người mau mắn, nhanh nhẹn, thành đạt, có học thức, chức vị... để xông đất. Ảnh minh họa.

Người Việt cũng quan niệm việc xong đất, chúc Tết ngày đầu năm (mùng Một) cũng cần được cân nhắc vì nếu không hợp tuổi với gia chủ, bạn được xem như không mang lại may mắn cho người khác. Những người có tang, có chuyện buồn cũng không nên xông nhà người khác. Tốt nhất nếu đi chơi, bạn hãy đi vào ngày mùng 2.

Người Việt chỉ đến gia đình nội, ngoại hai bên đề mừng thọ song thân (cha, mẹ), ông bà chứ hiếm hoặc ít khi đi chúc Tết bởi "Mùng Một Tết Cha". Việc chúc Tết bạn bè, đồng nghiệp, hàng xóm... thường vào mùng 2, mùng 3. 

GIÁP NGUYỄN/ Pháp luật TP HCM