Bi kịch Ukraina và lời “tiên tri” của nhạc sĩ Ivasiuk gần 40 năm trước

Lời dẫn: Thật khó lý giải vì sao cách đây gần 40 năm, nhạc sĩ thiên tài người Ukraina đã viết ra nhạc phẩm “Балада про мальви”- “Ballad về hoa cẩm quỳ” mà đến bây giờ, sau gần nửa thế kỷ, nó bỗng trở nên “nổi sóng” trong lòng người đến vậy? Phải chăng, bằng nhạc phẩm này và bằng chính cuộc đời, chính mối tình say đắm của ông- một chàng trai Ukraina với một cô gái gốc Nga Tatyana đã bị cấm cản, nhạc sĩ Ivansiuk đã “tiên tri” cho số phận Ukraina thân yêu của ông? Và lời “tiên tri” đó nay đang thành sự thật đau khổ, phũ phàng….
Theo yêu cầu của bạn đọc, bác Quốc Thái- cũng là một bạn đọc của Google.tienlang vừa gửi cho chúng tôi bài viết này. Xin cảm ơn bác Quốc Thái và xin trân trọng giới thiệu.

 Nhạc sĩ Vladimir Ivansiuk và người yêu, cô Tatyana Zhukova

=========

Балада про мальви

Музика:

Володимир Івасюк

Слова:

Богдан Гура

Заснули мальви коло хати,
Їх місяць вийшов колихати.
І тільки мати не засне,
Мати не засне, –
Жде вона мене.
Приспів:
О, мамо рідна, ти мене не жди,
Мені в наш дім ніколи не прийти.
З мойого серця мальва проросла
І кров’ю зацвіла.
Не плач, не плач, бо ти вже не одна,
Багато мальв насіяла війна.
Вони шепочуть для тебе восени:
"Засни, засни, засни, засни..."
У матерів є любі діти,
А у моєї – тільки квіти.
Самотні квіти під вікном,
Квіти під вікном
Заснули вже давно.
Приспів
Як сонце зійде – вийди на поріг,
І люди схиляться тобі до ніг.
Пройдися полем – мальви буйних лук
Торкнуться твоїх рук.
Життя – як пісня, що не віддзвенить.
Я в мальві знов для тебе буду жить.
Якщо ж я ласку не встигла принести –
Прости, прости, прости, прости.

  .....

Nghe bài hát qua sự thể hiện của Ca sĩ Ukraina Ani Lorak:

Ani Lorak- Ballad về hoa cẩm quỳ. Балада про Мальви

Lời dịch từ tiếng Ukraina sang tiếng Việt:

Ballad về hoa cẩm quỳ

Nhạc: Vladimir Ivasiuk

Lời: Bogdan Gura

Những bông cẩm quỳ bên nhà đã ngủ

Chúng đã nở suốt cả tháng nay

Chỉ còn có mẹ không ngủ, không ngủ. Mẹ còn chờ đợi con về.

Oh mẹ thân yêu, mẹ không cần chờ đợi.

Con sẽ không bao giờ trở về ngôi nhà thân yêu này nữa.

Từ trái tim con, những bông cẩm quỳ đang nảy mầm

Máu của con sẽ cho bông hoa thêm đỏ thắm!

Đừng khóc nữa mẹ! Mẹ giờ không còn cô đơn!

Từ chiến tranh, những bông hoa cẩm quỳ đang trở về bên mẹ!

Chúng đang thì thầm bên tai mẹ mỗi độ thu về:

"Ngủ đi ... ngủ đi ... ngủ đi ... ngủ đi..."

Trong lòng mẹ có những đứa trẻ thân yêu

Còn trong tôi chỉ là những bông hoa

Những bông cẩm quỳ cô đơn dưới cửa sổ. Những bông cẩm quỳ dưới cửa sổ. Đã thiếp đi từ lâu…

Những bông cẩm quỳ cô đơn dưới cửa sổ. Những bông cẩm quỳ dưới cửa sổ. Đã thiếp đi từ lâu…

Khi mặt trời lên, mẹ hãy bước ra vườn

Những bông cẩm quỳ mơn man bàn chân mẹ

Mẹ hãy bước trên cánh đồng, những bông cẩm quỳ sẽ chạm vào bàn tay mẹ

Ôi! Cuộc sống giống như một bài hát mà không ngưng nghỉ

Có con trong từng bông cẩm quỳ, một lần nữa sẽ sống bên mẹ.

Nếu con không thể mang cho mẹ đủ tình yêu thương,

Xin mẹ tha thứ, tha thứ, tha thứ, tha thứ ...

 ======

Gia đình

Nhạc sĩ Vladimir Ivansiuk- sinh năm 1949- là thiên tài âm nhạc thì không có gì bàn cãi.

Tuy thông minh nhưng sự học hành của ông, ngay từ hồi học phổ thông, luôn gặp trắc trở vì những điều “từ trên trời rơi xuống”. Nhà nghèo, có lúc đã nhập học vào một trường danh tiếng nhưng vì không có tiền đóng học phí nên lại phải bỏ dở. Theo định hướng của cha, ông vào học trường Đại học Y. Nhưng rồi lại bỏ dở để đi làm công nhân ở nhà máy. Rồi lại quay lại trường Y. Tốt nghiệp trường Y, ông được chọn làm tiếp luận án Phó tiến sĩ. Nhưng cuối cùng cũng bỏ dở.

Niềm đam mê của ông là âm nhạc. Ngay từ hồi cấp 1, cấp 2 ông đã thành lập ban nhạc nhí đi biểu diễn ở các hội diễn. Lên cấp 2 ông đã tự sáng tác các ca khúc cho nhóm nhạc.

Lớn lên, dù học ngành Y nhưng ông vẫn học thêm ở Nhạc viện. Học rồi lại bỏ vì không có thời gian. Rồi lại trở lại nhạc viện. Chính vì vậy, khi chết lúc 30 tuổi, ông vẫn đang là sinh viên Nhạc viện Lvov.

Những bài hát của ông đã đưa ca sĩ trẻ Sofia Rataru từ một cô gái vô danh thành ca sĩ nổi tiếng khi cô luôn giành được giải thưởng trong nước, liên bang rồi quốc tế.

Cùng với đó, tên tuổi nhạc sĩ cũng nổi như cồn. Thu nhập của ông những năm 77- 79 tương đương 70 ngàn đô la Mỹ/ tháng. Ở Liên Xô nói chung, ông là nghệ sĩ thu nhập cao nhất hồi đó.

Về thu nhập của Vladimir Ivansiuk có rất nhiều báo chí, đặc biệt là các tờ báo Ukraina đều dẫn nguồn tin từ bà Anastasy Kruvshenko- cựu quan chức ở Cục Bản quyền tác giả Ukraina hồi đó cho biết: Ivansiuk triệu phú đầu tiên trong số các nghệ sĩ ở Liên Xô. Thu nhập về bản quyền tác giả đến lên 100.000 rup trong một tháng, tương đương 70.000 USD theo tỉ giá những năm 1970 thế kỷ XX.

“По словам бывшей сотрудницы Управления по авторским правам Анастасии Крывшенко, Ивасюк был первым официальным миллионером — его авторские доходили до 100.000 рублей в месяц - примерно $70 000 по курсу середины 1970-х годов”.

Trích nguồn:Биография- Владимир Ивасюк- Vladimir Ivasyuk

Nhưng thật không may cho ông, ông lại có người cha là ông Mikhail Grigopvich Михаил Григорьевич- tuy là phó giáo sư đại học nhưng lại thủ cựu, hà khắc và bài Nga đến khùng điên.

 Ông Mikhail Grigopvich Михаил Григорьевич cùng con trai

Thời trai trẻ của người cha, có lẽ vì tính tự do, phóng túng của tuổi trẻ nên đã vi phạm pháp luật, ông đã bị đưa đi cải tạo lao động 7 năm ở nhiều nhà tù khác nhau: Stanhislavsk, Lvov, Odessa, Kharkov, Moskva và sau đó đưa đến Nước Cộng hòa Komi thuộc  Nga. Thế nhưng, sau khi được trả tự do, chính quyền Xô Viết cũng vẫn tạo điều kiện cho ông trở lại giảng đường đại học và sau khi tốt nghiệp đại học, ông vẫn được đứng trên bục giảng ở giảng đường, được thăng tiến đến học vị Phó Giáo sư. Tiếc rằng ngay trong lòng ông vẫn nuôi mối thù hận với chính quyền Xô Viết và với người Nga vì những năm cải tạo lao động.

Sau khi nhạc sĩ Vladimir Ivansiuk qua đời, người ta mới biết rằng trong sổ tiết kiệm mang tên ông nhưng do người cha nắm giữ có đến 34 ngàn rup- một khoản tiền rất lớn hồi đó. Thế nhưng trước đó, người cha chỉ chi cho nhạc sĩ 10 rup/tuần. Bọn sinh viên Việt Nam hồi 1979 ở Liên Xô còn được 90 rúp/tháng. Thông tin này do chính ông Leonid Yakovlevich Pinsky – một trong những điều tra viên huyền thoại của Viện Công tố Tối cao Ukraina, mới nghỉ hưu ít lâu trước năm 2009- xác nhận với báo chí Ukraina vào năm 2009.

"У него на сберкнижке было 34 тысячи рублей, огромная, по тем временам, сумма, заработанная в основном на гонорарах от песен “Червона рута” и “Водограй”. Так вот, родители выдавали ему на личные расходы не более 10 рублей в неделю..." 
Trích báo Ukraina Ngày Nay

Vladimir Ivansiuk làm việc ngày đêm, suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh. Nhưng tiền vẫn để người cha gửi tiết kiệm. Cả gia đình vẫn sống trong cảnh bần hàn. Nhạc sĩ lại được giáo dục từ nhỏ nên hết lòng yêu kính và phục tùng cha mẹ, yêu thương 2 người em gái.

Tình yêu

Nhạc sĩ Vladimir Ivansiuk yêu cô ca sĩ Tatyana Zhukova, một cô gái gốc Nga nhưng sinh ra tại Lvov, gia đình cô đã ở đây từ lâu. Trước khi đến với Tatyana, nhạc sĩ Ivasiuka đã có ít nhất năm người phụ nữ mà anh cảm thấy đồng cảm và thậm chí đã viết cả những bài hát dành riêng cho họ. Nhưng với Tatyana, nhạc sĩ Ivasiuka đã có một mối tình sâu đậm và cuồng si nhất. Mối tình này đã kéo dài suốt 5 năm trời cho đến ngày nhạc sĩ Ivasiuka lìa trần ở tuổi 30.

"Năm 1973, Volodya – tên gọi thân mật của nhạc sĩ Vladimir Ivasiuka- đang chuẩn bị một buổi hòa nhạc trên truyền hình Lvov với Chương trình là các bản nhạc của chính anh ấy viết ra. Anh ấy muốn tìm kiếm một ca sĩ giọng hát không thua kém gọng ca của Sofia Rotaru. Anh ấy đã được bè bạn giới thiệu đến Nhạc viện Lvov- nơi tôi đang làm việc. Người ta đã nói về tôi bằng sự hiểu biết của họ với nhà soạn nhạc. Và Volodya đã đến mời tôi hợp tác. Theo hẹn trước, chúng tôi gặp nhau vào một ngày đầu Năm mới 1973 tại nhà Volodya và tập dượt bài hát trong Chương trình. Sau Chương trình này, Volodya chủ động đề nghị những cuộc hẹn hò. Và tôi yêu anh ấy, đồng thời tôi cũng tin tưởng chắc chắn rằng anh ấy cũng yêu tôi. 

 Nhạc sĩ Vladimir Ivansiuk và người yêu, cô Tatyana Zhukova

Cuối năm 1976, chúng tôi quyết định kết hôn. Thế nhưng sau đó một thời gian, Volodya bắt đầu né tránh chuyện đi đến hôn nhân.” – ca sĩ Tatyana Zhukova bồi hồi kể lại với ông Leonid Yakovlevich Pinsky- Điều tra viên Cao cấp của Viện Công tố Tối cao Ukraina.

Tại sao vậy? Mãi sau đó, Tatyana mới biết rằng người cha của nhạc sĩ- ông Mikhail Grigopvich đã có “một cuộc nói chuyện hết sức nghiêm khắc” với con trai, Volodya. Căn nguyên cụ thể vì sao có sự cấm đoán đó thì ngay bản thân Volodya cũng không hiểu được nhưng anh đã hứa với cha là sẽ không kết hôn với Tatyana. Vào tháng Hai năm 1977, đôi bạn trẻ nói lời chia tay và một thời gian trôi qua, hai người không gặp nhau nữa. Thế rồi Volodya rơi vào trạng thái khủng hoảng tinh thần. Người ta đưa anh đến một bệnh viện thần khinh. Từ nơi đó, anh gọi điện cho Tatyana đề nghị cô đến với anh.  

“Chúng tôi ngồi trong phòng khách bệnh viện. Cả hai đều khóc. Volodya lại “thú nhận” rằng anh không thể xa tôi. Anh nói: Chúng ta dứt khoát phải cưới nhau.”- Tatyana kể. Cũng hôm đó, Volodya tâm sự rằng thời gian gần đây, anh làm việc ngày đêm, quên ăn quyên ngủ…

Thế rồi mối tình của đôi trai tài gái sắc vẫn tiếp tục sóng gió, chia li, gặp gỡ, hợp rồi lại tan tùy theo cung bậc của cuộc “đấu tranh” giữa Volodya với người cha thủ cựu. Và kết cục là buổi sáng ngày 24 tháng Tư năm 1979, Volodya ra đi, không bao giờ trở lại.

Ba tuần sau, người ta tìm được thi thể anh treo trên cành cây trong một khu rừng ở Lvov…

Các giáo sư ở Học viện Âm nhạc Lvov- nơi hai bạn trẻ học tập và làm việc- đều biết mối tình này. Cô gái Nga Tatyana cũng là một ca sĩ trẻ, tài năng. Hai người yêu nhau say đắm, đến nỗi cô đã từng phải phá thai vì bố của nhạc sĩ không đồng tình cho con đi đến hôn nhân chỉ vì cô là người gốc Nga.

Đây là bi kịch tình yêu mà nhạc sĩ không thể hóa giải nổi.

Gia đình, đặc biệt là người cha không bao giờ chấp nhận rằng Nhạc sĩ tự tử. Đám tang hôm đó có hàng ngàn người đưa tiễn. 

 

 Bà Tatyana Zhukova vào năm 2009

Sau tang lễ, Tatyana Zhukova không thể chịu được áp lực ở đây, cả gia đình đã chuyển đến Kharkov cho đến nay. Từ đó, cô ít tiếp xúc với báo chí, dù vẫn làm việc tại Đài truyền hình Kharkov trong vai trò một biên tập viên âm nhạc.

Điều tra

Cuộc điều tra mở ra. Báo chí rùm beng, Nhiều giả thiết đưa ra. Nhiều đồn đoán ì xèo. Nhưng kết luận chính thức hồi đó của cơ quan điều tra là TỰ TỬ.

 Vladimir Ivansiukvà hiện trường vụ tự tử

Giấy chứng tử với kết luận nguyên nhân chết: Tự tử

Rồi Ukraina tách ra độc lập. Chế độ Cộng sản không còn. Lại có càng nhiều đồn đoán. Báo chí được đăng công khai những bài viết của những tác giả theo thuyết âm mưu rằng có bàn tay của Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô qua bàn tay của Cộng sản Ukraina "Nhằm thủ tiêu một nhạc sĩ Ukraina, triệt tiêu mầm phản loạn, chống đối".

 Ngôi mộ của Vladimir Ivansiuk ở Lvov

Sau ngày độc lập, Tổng thống Ukraina Kuchma đã truy tặng nhiều danh hiệu cao quý cho cố nhạc sĩ. Đỉnh điểm là năm 2009, dưới thời của Tổng thống "Cách mạng da cam" Viktor Andriyovych Yushchenko, nhạc sĩ được truy tặng danh hiệu Anh hùng Ukraina. Cũng năm 2009, thể theo nguyện vọng của 2 cô em gái Nhạc sĩ và một số tổ chức xã hội, cuộc điều tra về cái chết của Vladimir Ivansiuk được phục hồi.

Sau ba năm điều tra, vào năm 2012 một kết luận nữa được đưa ra: TỰ TỬ.
Sau Cách mạng Tháng Hai EvroMaidan ở Kiev, mới đây, Tổng Công tố Ukraina lại quyết định Phục hồi điều tra vụ cái chết của Vladimir Ivansiuk. Và đến giờ, vụ án vẫn đang được điều tra.

Quốc Thái

==========

Mời xem bài liên quan:
1- "Đóa cẩm quỳ" bị đổ máu ở Odessa tối 3.8.14

2- Bi kịch Ukraina và lời “tiên tri” của nhạc sĩ Ivasiuk gần 40 năm trước