Đại án Huyền Như: Tòa nên trả lại hồ sơ cho VKS

Vụ án Huỳnh Thị Huyền Như lừa đảo gần 5000 tỉ đồng là vụ án gây thiệt hại về kinh tế lớn nhất trong lịch sử xét xử của ngành tòa án VN. Phiên tòa dự kiến xét xử từ ngày 6/1/2014 đến 25/1/2014 nhưng mới qua 4 ngày xét xử đã cho thấy những bế tắc không thể đi tiếp. Nhiều doanh nghiệp, cá nhân gửi tiền vào Ngân hàng Công thương, sau đó bị Huyền Như rút tiền chỉ biết mình là nguyên đơn trong vụ án, để đòi tiền Huyền Như sau khi nhận được thông báo của Tòa. Công ty chứng khoán Phương Đông, Công ty Phúc Vinh, Công ty Thịnh Phát, Công ty Hưng Yên, Công ty chứng khoán SBBS, Ngân hàng Á Châu, Ngân hàng Nam Việt …, được Tòa xác định là nguyên đơn- bị hại trong vụ án, đã từ chối đòi tiền Huyền Như, mà đòi Ngân hàng Công thương phải trả tiền. Ngân hàng Á Châu, Ngân hàng Nam Việt cho đến nay không tham gia phiên tòa.

Lập luận chính của các đơn vị, cá nhân đều cho rằng họ gửi tiền và ký hợp đồng với Vietinbank chứ không phải giao dịch với cá nhân Huỳnh Thị Huyền Như. 

****************

Sai ngay từ cáo trạng

Theo cáo trạng, Huỳnh Thị Huyền Như đã dùng các thủ đoạn sau để chiếm đoạt tài sản: Làm giả hợp đồng ủy thác đầu tư của Ngân hàng Vietinbank, giả chữ ký của GĐ Vietinbank chi nhánh Nhà Bè để nhận tiền ủy thác của một tổ chức, sau đó chiếm đoạt số tiền này; Thay đổi hồ sơ mở tài khoản của một số khách hàng, ký giả chữ ký chủ tài khoản trên hồ sơ mở tài khoản để sau khi huy động được tiền của các khách hàng này vào Ngân hàng Vietinbank, Như ký giả chữ ký của chủ tài khoản để chiếm đoạt.

Đối với một số khách hàng, sau khi lãnh đạo Vietinbank chi nhánh TP HCM ký hợp đồng tiền gửi, khách hàng đã chuyển tiền vào tài khoản tại Vietinbank, Huỳnh Thị Huyền Như đã tự ý lập thẻ tiết kiệm mang tên khách hàng, giả chữ ký của khách hàng để cầm cố thẻ tiết kiệm cho Vietinbank, rút tiền thông qua hợp đồng vay với Vietinbank; Giả lệnh chi, ký giả chữ ký của chủ tài khoản mở tại Vietinbank để rút tiền sử dụng cho mục đích cá nhân.
Liên quan đến hành vi giả chữ ký của khách hàng để cầm cố sổ tiết kiệm, vay vốn của Vietinbank nêu trên, VKS đã kết luận một số cán bộ, nhân viên Vietinbank về hành vi vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. Theo cáo trạng thì một số cán bộ, nhân viên của Vietinbank đã có hành vi vi phạm quy định của chính Ngân hàng Vietinbank và Quy chế cho vay của Ngân hàng Nhà nước để Huỳnh Thị Huyền Như chiếm đoạt số tiền vay của Ngân hàng Vietinbank.

Với các hành vi nêu trên, Huỳnh Thị Huyền Như đã VKS kết luận có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Với kết luận này, các ngân hàng, doanh nghiệp, cá nhân gửi tiền tại Ngân hàng Công thương sẽ phải “đi tìm” Huyền Như để đòi tiền. Ngân hàng Công thương không chịu trách nhiệm trả lại tiền cho khách hàng gửi tiền.

Kết luận này làm nảy sinh vấn đề pháp lý là Huỳnh Thị Huyền Như đã chiếm đoạt tài sản của khách hàng gửi tiền hay của Ngân hàng Vietinbank. Về mặt pháp lý, việc chiếm đoạt tiền của ai trong trường hợp này sẽ ảnh hưởng đến việc quyết định tội danh của Huỳnh Thị Huyền Như (tội lừa đảo, với mức hình phạt cao nhất là chung thân hay tội tham ô, với mức hình phạt cao nhất là tử hình).

Viện Kiểm sát Tối cao bị ép?

Chúng tôi được biết, vấn đề này cũng đã được VKSNDTC đặt ra khi hai lần trả hồ sơ cho CQĐT để điều tra bổ sung. Theo VKSNDTC thì đối với trường hợp khách hàng đã ký hợp đồng tiền gửi với Vietinbank để gửi tiền, sau đó, bị Như chiếm đoạt bằng cách tự ý trích lập thành các sổ tiết kiệm mang tên khách hàng, thế chấp vay tiền tại chính Vietinbank và làm các lệnh chi giả để chuyển vào tài khoản của hàng chục cá nhân, tổ chức để trả nợ. Như vậy, với việc ký hợp đồng nhận tiền gửi của khách hàng, trách nhiệm quản lý đối với số tiền này thuộc về Vietinbank, trong việc Như chiếm đoạt số tiền này thì Vietinbank phải là đơn vị bị hại.

VKSNDTC cũng yêu cầu CQĐT làm rõ quy định trách nhiệm trong việc quản lý của Vietinbank đối với tiền gửi của khách hàng sau khi ký hợp đồng nhận tiền gửi; thời điểm Như thực hiện hành vi chiếm đoạt (trong hay ngoài thời hạn hợp đồng tiền gửi), xác định rõ trách nhiệm quản lý đồng tiền trên thực tế, trách nhiệm kiểm tra, giám sát tại thời điểm tiền bị chiếm đoạt; từ đó xác định Huỳnh Thị Huyền Như có hành vi phạm tội “tham ô tài sản” hay không? Hành vi thiếu trách nhiệm của lãnh đạo Vietinbank chi nhánh TP HCM và trách nhiệm dân sự của Vietinbank chi nhánh TP HCM.

Cụ thể hơn, trong hai lần trả hồ sơ để điều tra bổ sung, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã yêu cầu cơ quan điều tra xác định trách nhiệm của Ngân hàng Công thương Việt Nam đối với hơn 1.400 tỷ đồng tiền gửi của Công ty CP chứng khoán Phương Đông (ORS), Công ty An Lộc, Ngân hàng Nam Việt, Ngân hàng Á Châu.

Ngân hàng Công thương là đơn vị bị hại, bị Huyền Như chiếm đoạt số tiền này. Trên cơ sở xác định Ngân hàng Công thương là đơn vị bị hại, Viện kiểm sát nhân dân tối cao cũng yêu cầu làm rõ trách nhiệm quản lý, kiểm tra, giám sát tại thời điểm tiền bị chiếm đoạt để xác định Huyền Như có phạm tội tham ô không.

Tuy nhiên, theo Cơ quan điều tra, Huyền Như không phạm tội tham ô vì: Huyền Như không được Ngân hàng Công thương giao hoặc ủy quyền quản lý tiền, tài sản của Ngân hàng mà chỉ được giao nhiệm vụ kiểm soát, xét duyệt các giao dịch chuyển tiền của khách hàng.

Đồng thời, Cơ quan điều tra vẫn khẳng định Ngân hàng Công thương không có trách nhiệm với các khoản tiền gửi như Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã nêu khi yêu cầu điều tra bổ sung. Trách nhiệm là của cá nhân Huyền Như!?

Và cuối cùng, dường như VKS Tối cao đã bị ép theo quan điểm này của CQĐT!

Pháp luật quy định thế nào?

Khoản 8 Điều 12 quyết định số 1284/2002/QĐ-NHNN về quy chế mở và sử dụng tài khoản tiền gửi tại NHNN và TCTD, Ngân hàng nhận tiền gửi phải "chịu trách nhiệm về những thiệt hại, vi phạm, lợi dụng trên tài khoản của khách hàng do lỗi của mình".

Hầu như ở tất cả các ngân hàng hiện nay khách hàng đều có thể gửi tiền ở một nơi và rút tiền, giao dịch tại tất cả các địa điểm của ngân hàng đó trên toàn quốc, vì vậy không thể giao việc quản lý tiền của khách hàng cho một người cụ thể nào.

Chính vì vậy, những người có quyền và nghĩa vụ liên quan đến việc thu, chi, chuyển tiền của khách hàng đều là người được ngân hàng ủy thác trách nhiệm quản lý tiền của khách hàng.

Nếu những người có quyền và nghĩa vụ liên quan đến việc thu, chi, chuyển tiền của khách hàng không thực hiện đúng chức trách của họ mà gây thất thoát tài sản thì ngân hàng phải chịu trách nhiệm về sự thất thoát tài sản.

Ngân hàng có quyền yêu cầu những người có quyền và nghĩa vụ liên quan đến việc thu, chi, chuyển tiền của khách hàng không thực hiện đúng chức trách của họ phải bồi thường cho ngân hàng. Những vấn đề này đều được quy định trong pháp luật Việt Nam hiện nay và cũng là thông lệ quốc tế. Ở một khía cạnh khác, trách nhiệm của ngân hàng là yếu tố quan trọng nhất để duy trì lòng tin và bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền.

Theo quy định của Bộ luật hình sự, tham ô là hành vi của người lợi dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản mà mình có trách nhiệm quản lý.

Quản lý tài sản chính là việc trông coi, thực hiện việc dịch chuyển tài sản đó đúng nguyên tắc đã đề ra.

Thủ kho có trách nhiệm trông coi hàng hóa trong kho, cho xuất, nhập kho đúng nguyên tắc, có nghĩa là thủ kho có trách nhiệm quản lý hàng hóa trong kho, nếu thủ kho lấy hàng trong kho của mình là tham ô.

Huyền Như là Quyền Giám đốc phòng giao dịch, là người có chức vụ, quyền hạn. Huyền Như có trách nhiệm kiểm soát, xét duyệt các chứng từ chuyển tiền, rút tiền, giao dịch khác trên tài khoản của khách hàng, có nghĩa là có trách nhiệm quản lý tiền của khách hàng. Khi thực hiện việc này, Huyền Như có trách nhiệm kiểm tra và đảm bảo các chứng từ chính xác, hợp lệ.

Huyền Như lợi dụng chính chức vụ, quyền hạn của mình để lập chứng từ giả chiếm đoạt tiền gửi của khách hàng là hành vi tham ô tài sản của Ngân hàng Công thương. Ngân hàng Công thương phải chịu trách nhiệm với khách hàng gửi tiền. Việc xác định tội danh của Huyền Như trong hành vi trên sẽ ảnh hưởng đến việc quyết định các vấn đề khác của vụ án, như các đồng phạm khác, trách nhiệm dân sự …

Nếu xác định tội danh của Huyền Như không chính xác, sẽ làm cho việc xử lý toàn bộ vụ án không chính xác, dẫn đến việc xác định sai trách nhiệm dân sự, gây oan sai và bỏ lọt tội phạm.

Việc xét xử Huyền Như ở vụ án này còn liên quan chặt chẽ đến việc xét xử vụ Cố ý làm trái ở Ngân hàng ACB sắp tới mà theo chúng tôi, việc truy tố ông Trần Xuân Giá là không có cơ sở. Chúng tôi sẽ có bài phân tích riêng.

Do vậy, thiết nghĩ, Tòa án TP Hồ Chí Minh cần tạm dừng phiên tòa Huỳnh Thị Huyền Như, trả hồ sơ cho VKS để tổ chức điều tra bổ sung.

Lê Hương Lan

=====

Mời xem bài liên quan:

1- Đại án Huyền Như: Tòa nên trả lại hồ sơ cho VKS

2- Tòa trả lại hồ sơ vụ án "bầu" Kiên để điều tra thêm

3- ĐẠI ÁN HUYỀN NHƯ: NGÀY 27/1 TÒA SẼ TRẢ LẠI HỒ SƠ?